تقویت مهارت درک کردن بدون قضاوت دیگران
مهارت درک کردن، به این معناست که بدون تجربه کردن شرایط فرد مقابل، بتوانیم بفهمیم که او احتمالا چه احساس، هیجان و یا تفکری را تجربه می کند. مهارت درک کردن و یا همان همدلی، به ما کمک می کند تا بتوانیم با برقراری ارتباط موثر و کارآمدی، به فرد مقابلمان نیز احساس خوبِ تنها نبودن و فهمیده شدن را منتقل کنیم.
اما نکته بسیار مهم در درک کردن دیگران، توانایی قضاوت نکردن آنهاست. دهن انسان به صورت عادت، اتوماتیک به تحلیل موقعیت، فرد مقابل، مقایسه او با خود و دیگران و .. می پردازد. قسمت اعظمی از مهارت داشتن در همدلی کردن، در توانایی جلوگیری از این قضاوت ها سنجیده می شود. برای آن که بتوانیم به ذهنمان آموزش دهیم تا قضاوت نکند، باید موارد زیر را تمرین کنیم:
- درک چارچوب های ذهنی طرف مقابل:
باید بتوانیم این نکته را به خاطر بسپاریم که در رابطه با یک موقعیت ثابت، درک هر فردی، با فرد دیگر متفاوت است. این تفاوت در برداشت ها، به دلایل مختلفی مانند تجربیات گذشته، سبک زندگی و … می آید و این تفاوت در درک، به ما این توانایی را خواهد داد تا بپذیریم یک درک متفاوت با ما ، الزاما غلط نیست. فهمیدن و پذیرش همین جمله کافی است تا یک قدم اساسی به درک کردنِ بدون قضاوت نزدیک شویم. همچنین شناخت این چارچوب ذهنی در فرد مقابل به ما کمک می کند تا انتظارات او را بفهمیم و به قوانین وی احترام بگذاریم
- کنترل احساس ها و هیجان ها:
در برابر صحبت ها و نظرات فرد مقابلمان، با توجه به نوع برداشتمان، ممک از واکنش هایی نامناسب و یا با مقداری بیشتر از حد لازم از خود بروز دهیم و همین اتفاق باعث می شود تا احتمالا فرد مقابلمان از ادامه صحبت و یا بروز احساسات خود پشیمان شود. همانطور که تحلیل های ما از یک موقعیت متفاوت است، احساس ها و هیجانات ما نیز متفاوت است. در نتیجه اگر می خواهیم با کسی همدلی کنیم، باید حواسمان به این نکته باشد که هیجان های خود را کنترل کنیم تا وی بتواند درباره خود صحبت کند . برای رسیدن به این هدف، باید بتوانیم احساس های خود را بشناسیم و روش کنترل آن را تشخیص دهیم.
- گوش دادن:
گوش دادن با شنیدن متفاوت است. در شنیدن، ما ممکن است شنیده های خود را تحلیل نکنیم و این شنیده ها وارد قسمت حافظه بلند مدت مغز ما نشوند. اما در گوش دادن، ما به طور انتخابی و با تمرکز به کلمات گوش می دهیم، آن ها را تحلیل می کنیم و به احتمال زیادی این اطالاعات وارد قسمت حافظه بلند مدت ما می شوند. مهارت گوش دادن به ما کمک می کند منظور طرف مقابل را بهتر درک کنیم و با پرسیدن سوال هایی در راستاای واضح شدن هدف وی، از قضاوت کردن و تحلیل اشتباه، دور شویم. گوش دادن این حس را در طرف مقابل ایجاد می کند که به طور کامل پذیرفته شده است، به او اهمیت داده می شود و می تواند با آرامش منظور خود را بیان کند.
- اجتناب از نصیحت کردن های شخصی:
اگر شما به عنوان فردی غیر از متخصص حوزه ی موضوع صحبت، به فرد مقابلتان گوش می دهید، باید سعی کنید تا جایی که می توانید به او راه حل ندهید. به او نظر شخصی خود را القا نکنید و به جای آن، همدلی و انعکاس احساس و فکر بدهید. یعنی احساسی را که به نظر می آید که دارد، به او بازخورد دهید و جملاتش را با تغییرات کوچکی در کلمات مجددا به او بگویید تاهم وی و هم شما مطمون شوید که کلماتی درست در راستای منظور خود بیان کرده است. در بعضی مواقع، وقتی صحبت فرد را برای او بازگو می کنیم، خودش متوجه اشتباهش در برداشت حس خودش می شود. مثلا به او می گوییم: اها منظورت اینه که از کار او خیلی عصبانی شدی. وی می گوید: نه، عصبانی نیستم اما به شدت غمگین شده ام.
همین واضح کردن کلام نسبت به حس ها و هیجان ها و تفکرها، به پیدا کردن راه حل موثرتر کمک می کند.
روش های بسیار دیگری نیز وجود دارند که به شما کمک می کنند افراد را کمتر قضاوت کنید. مهمترین راه برای رسیدن به مهارت قضاوت نکردن، پذیرفتن تفاوت ها و افزایش دانش است.
نویسنده هانیه وزیرپناه متخصص حوزه سلامت روان فردی، نوجوان و سازمانی